Kos sara hidup merujuk kepada jumlah perbelanjaan yang diperlukan oleh isi rumah untuk mengekalkan taraf hidup tertentu. Ia merangkumi perbelanjaan asas seperti makanan, perumahan dan pengangkutan, serta kewajipan kewangan seperti pinjaman rumah dan kenderaan.
Walaupun kos sara hidup berkait rapat dengan inflasi, kedua-duanya berbeza. Inflasi merujuk kepada kadar kenaikan harga sekumpulan barangan dan perkhidmatan tertentu, yang diukur melalui Indeks Harga Pengguna (IHP). Sebaliknya, kos sara hidup mencerminkan perbelanjaan keseluruhan isi rumah, yang bergantung kepada faktor seperti pendapatan, lokasi dan keperluan individu.
Selain itu, persepsi masyarakat terhadap kos sara hidup sering dipengaruhi oleh bias kekerapan dan bias ingatan. Bias kekerapan berlaku apabila pengguna lebih peka terhadap kenaikan harga barangan yang kerap dibeli, seperti makanan harian, manakala bias ingatan menyebabkan mereka lebih mudah mengingati kenaikan harga berbanding penurunan harga.
Menyedari cabaran ini, Bank Negara Malaysia (BNM) memperkenalkan Indeks Harga Harian (EPI) dan Indeks Harga Anggapan (PePI) bagi memberikan gambaran lebih realistik tentang perubahan harga yang dirasai pengguna. Indeks ini membantu pihak berkepentingan memahami cabaran sebenar yang dihadapi masyarakat.
Impak Tidak Seimbang
Kenaikan kos sara hidup memberi kesan lebih besar kepada golongan berpendapatan rendah (B40), yang membelanjakan sebahagian besar pendapatan mereka untuk keperluan asas. Laporan menunjukkan isi rumah B40 membelanjakan kira-kira 35% pendapatan mereka untuk makanan, berbanding 30% bagi golongan berpendapatan sederhana (M40) dan hanya 23% bagi golongan berpendapatan tinggi (T20).
Ini menunjukkan bahawa kenaikan harga barang keperluan asas memberi tekanan kewangan lebih besar kepada golongan B40. Dengan pendapatan bersih yang terhad selepas ditolak perbelanjaan harian dan kewajipan kewangan, mereka lebih terkesan dengan kenaikan kos sara hidup. Sebaliknya, golongan M40 dan T20 mempunyai lebihan pendapatan yang memberi mereka lebih fleksibiliti dalam menghadapi peningkatan kos.
Langkah Jangka Pendek dan Implikasinya
Kerajaan telah melaksanakan beberapa langkah jangka pendek, termasuk kawalan harga barangan keperluan asas seperti ayam, bahan api dan minyak masak, serta pemberian bantuan tunai kepada golongan B40.
Walaupun langkah ini memberikan kelegaan sementara, ia mempunyai batasan. Kawalan harga yang berpanjangan boleh menyebabkan gangguan dalam rantaian bekalan, terutama apabila pengeluar kecil tidak dapat mengekalkan operasi akibat margin keuntungan yang rendah.
Selain itu, bantuan tunai memerlukan perbelanjaan kerajaan yang besar dan hanya bersifat sementara. Kekurangan bekalan juga boleh berlaku jika mekanisme pasaran tidak dapat berfungsi dengan baik.
Strategi Jangka Panjang
Bagi menangani isu kos sara hidup secara mampan, strategi jangka panjang perlu diberi keutamaan. Antara langkah utama ialah meningkatkan pendapatan isi rumah melalui penciptaan pekerjaan berproduktiviti tinggi dan menarik pelaburan dalam sektor ekonomi bernilai tinggi.
Di samping itu, kerajaan perlu memperkukuh sektor agromakanan tempatan dan mempelbagaikan sumber import makanan. Dengan mengurangkan kebergantungan kepada import dan meningkatkan kapasiti pengeluaran domestik, Malaysia dapat mengurangkan kesan kenaikan harga global terhadap kos sara hidup.
Penambahbaikan dalam rantaian bekalan, termasuk sistem pengangkutan dan logistik, juga penting untuk memastikan kestabilan harga dan bekalan barang keperluan. Sebagai contoh, pengurusan logistik yang lebih efisien boleh mengurangkan kos operasi pengeluar, seterusnya menstabilkan harga di pasaran.
Pendekatan menyeluruh yang menggabungkan langkah jangka pendek dan jangka panjang amat penting bagi menangani kos sara hidup dengan berkesan. Langkah-langkah ini bukan sahaja membantu mengurangkan tekanan kewangan dalam kalangan masyarakat, tetapi juga memastikan kebajikan rakyat terpelihara dalam jangka panjang.
Pada masa sama, ia menyumbang kepada pertumbuhan ekonomi negara yang mampan, menjadikan Malaysia lebih bersedia menghadapi cabaran ekonomi global pada masa hadapan.
Dr. Mohd Khairi Ismail merupakan Felo Penyelidik Pasca Siswazah di Pusat Pengajian Pembangunan Ungku Aziz (UAC), Universiti Malaya, dan boleh dihubungi di drkhairiismail@gmail.com
- Dr. Mohd Khairi Ismailhttps://www.aksesmalaysia.my/author/drmohdkhairiismail_um/
- Dr. Mohd Khairi Ismailhttps://www.aksesmalaysia.my/author/drmohdkhairiismail_um/
- Dr. Mohd Khairi Ismailhttps://www.aksesmalaysia.my/author/drmohdkhairiismail_um/
- Dr. Mohd Khairi Ismailhttps://www.aksesmalaysia.my/author/drmohdkhairiismail_um/
