Dalam landskap rawatan dan pendidikan khas, mencari pendekatan yang mesra, berkesan, dan tidak menakutkan untuk kanak-kanak autisme adalah satu keutamaan. Ramai ibu bapa, pendidik, dan pakar terapi sentiasa mencari kaedah yang dapat menyokong perkembangan menyeluruh kanak-kanak ini, bukan sahaja dari segi komunikasi, tetapi juga dalam aspek kemahiran sosial, emosi, dan sensori motorik. Dalam pencarian ini, muncul satu alternatif yang semakin mendapat perhatian — terapi menggunakan guinea pig, atau turut dikenali sebagai tikus belanda.
Guinea pig bukanlah haiwan yang asing dalam kalangan pencinta haiwan peliharaan. Dengan sifatnya yang jinak, mudah dibelai dan tidak agresif, haiwan kecil ini menjadi teman yang ideal terutama bagi kanak-kanak. Dalam konteks terapi, guinea pig dilihat sebagai agen yang boleh membantu kanak-kanak autisme untuk membina hubungan, melatih empati, dan memberi ruang untuk mereka mengekspresikan diri dalam suasana yang selamat dan menenangkan.
Autisme atau Gangguan Spektrum Autisme (ASD) merupakan satu keadaan perkembangan neurologi yang menjejaskan keupayaan individu untuk berinteraksi secara sosial, berkomunikasi dengan berkesan, serta mengawal emosi dan tindak balas terhadap rangsangan deria. Setiap kanak-kanak autisme mempunyai keunikan masing-masing, dan ini menjadikan keperluan intervensi mereka berbeza. Apa yang berkesan untuk seorang anak mungkin tidak sesuai untuk yang lain. Namun, apa yang pasti, pendekatan yang bersifat tidak formal, menyeronokkan dan penuh kasih sayang sering memberi kesan yang lebih mendalam berbanding rawatan konvensional yang terlalu teknikal.
Guinea pig mempunyai ciri-ciri yang sangat sesuai untuk terapi kanak-kanak. Saiznya kecil dan mudah dikendali, pergerakannya perlahan, dan bunyi yang dikeluarkan tidak menakutkan. Semua ini menjadikan haiwan ini sebagai pilihan terapi yang ideal bagi kanak-kanak yang mempunyai kepekaan tinggi terhadap bunyi atau sentuhan. Interaksi dengan guinea pig seperti memegang, menyikat, memberi makan atau membersihkan kandangnya bukan sahaja memberi peluang kepada kanak-kanak untuk belajar tanggungjawab, tetapi juga melatih kemahiran motor halus dan perasaan empati.
Aktiviti bersama guinea pig boleh dimanfaatkan untuk membina komunikasi dua hala, di mana kanak-kanak digalakkan untuk berbual, memberi arahan atau bercerita tentang haiwan peliharaan mereka. Tanpa sedar, mereka sedang mengasah kemahiran komunikasi secara semula jadi. Begitu juga dengan kemahiran sosial. Apabila sesi terapi dijalankan secara berkumpulan, kanak-kanak diajar untuk berkongsi, menunggu giliran dan bekerjasama — sesuatu yang sering menjadi cabaran besar bagi mereka yang berada dalam spektrum autisme.
Di peringkat antarabangsa, terapi haiwan telah lama diperkenalkan dan dijalankan secara saintifik. Walaupun anjing dan kuda sering digunakan dalam terapi profesional, terdapat peningkatan minat terhadap haiwan kecil seperti guinea pig kerana kemudahan pengurusan dan kos yang lebih rendah. Di luar negara seperti di Amerika, banyak program sekolah khas dan pusat intervensi awal yang telah menggabungkan sesi interaksi dengan guinea pig dalam rutin mingguan mereka.
Di Malaysia, pendekatan ini masih agak baru dan belum begitu meluas. Kebanyakan pusat terapi lebih cenderung menggunakan haiwan seperti arnab dalam program interaksi bersama haiwan. Walau bagaimanapun, penggunaan guinea pig di pusat-pusat rawatan autisme seperti di Amerika, Australia mula menunjukkan potensinya sebagai alternatif yang lebih berkesan dalam beberapa aspek, khususnya dalam konteks kanak-kanak yang sensitif terhadap rangsangan deria. Beberapa ibu bapa di sana yang telah mencuba terapi ini melaporkan perubahan yang positif pada anak-anak mereka. Ada yang mula menunjukkan minat untuk bercakap, lebih mudah tersenyum dan menunjukkan ketenangan dalam persekitaran yang sebelum ini mencetuskan kegelisahan. Perubahan ini mungkin kelihatan kecil, tetapi dalam dunia anak autisme, setiap kemajuan adalah satu pencapaian yang besar.
Namun, penting untuk difahami bahawa terapi dengan guinea pig bukanlah satu penyelesaian tunggal kepada semua cabaran yang dihadapi oleh kanak-kanak autisme. Ia tidak menggantikan terapi profesional seperti terapi pertuturan, terapi okupasi atau terapi tingkah laku. Sebaliknya, ia bertindak sebagai pelengkap kepada rawatan sedia ada. Dengan pendekatan yang menyeluruh dan bersepadu, potensi anak-anak ini dapat digilap secara lebih berkesan.
Selain manfaat kepada kanak-kanak, pendekatan ini turut memberi peluang kepada keluarga dan komuniti untuk lebih memahami bagaimana sokongan emosi dan kasih sayang melalui interaksi dengan haiwan boleh membentuk perkembangan anak. Ia juga membuka ruang kepada pendekatan terapi yang lebih inklusif dan mesra keluarga, khususnya bagi ibu bapa yang ingin melibatkan diri secara aktif dalam rawatan anak mereka di rumah.
Guinea pig mungkin kecil, tetapi kesannya dalam kehidupan kanak-kanak autisme boleh menjadi besar. Dengan bimbingan yang betul, kesedaran masyarakat yang semakin meningkat dan sokongan berterusan daripada pelbagai pihak, penggunaan guinea pig sebagai agen terapi boleh menjadi sebahagian daripada sistem intervensi awal yang lebih inovatif, mesra dan holistik. Masa depan rawatan anak-anak istimewa ini tidak hanya bergantung kepada teknologi dan kepakaran, tetapi juga kepada kasih sayang, empati dan pendekatan yang lebih manusiawi — sesuatu yang boleh disampaikan melalui seekor haiwan kecil bernama guinea pig.
Dr. Yohan Kurniawan merupakan seorang pensyarah kanan di Jabatan Psikologi Pendidikan dan Kaunseling, Fakulti Pendidikan, Universiti Malaya, dan boleh dihubungi di yohan@um.edu.my
- Yohan Kurniawanhttps://www.aksesmalaysia.my/author/yohankurniawan_um/
![[Dari kiri] Azura Zainol Abidin; Chua Yong Wei, Kementerian Pelancongan, Seni dan Budaya; Nuwal Fadhilah Ku Azmi, Pengarah Kanan Tourism Malaysia; Datuk Hj. Zaidi bin Attan, Timbalan Exco Pelancongan, Warisan, Seni dan Budaya Melaka; Datuk Shadan bin Othman, Datuk Bandar Majlis Bandaraya Melaka Bersejarah; Mohammed Sahir Johari, Pengurus Pusat Mahkota Parade](https://www.aksesmalaysia.my/mywp22/wp-content/uploads/2025/05/Picture-1-75x75.jpeg)
